Jouw unieke presentatiestijl is toestaan van wie je al bent

Het treft me recht in het hart: een optreden van hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk in De Wereld Draait Door. Erik erkent iets opmerkelijks en geheel onverwachts. Iets dat velen (zoals ik) angstvallig verborgen houden: de angst voor afwijzing. Het lijken ontboezemingen als de man die nadruppelt bij toiletbezoek of de vrouw die haar lievelings-BH te lang achtereen – en dus ongewassen – blijft dragen. Zulke zaken uitspreken, zonder compenserend glimlachje maakt je optreden kwetsbaar, vertederend en liefdevol tegelijk. Ik bewonder Eriks moed. Het zijn dit soort pure openhartigheden die ik vaker wil tegenkomen. Vooral bij mezelf.

Het ego vertroebelt het zicht op wie je echt bent

Ook ik voorzie een persoonlijke bekentenis vaak van een onecht lachje. Het is een soort verzachtend sausje. Laatst betrapte ik mezelf op zo’n nerveus lachje toen ik een spannende oefening aan een groep cursisten uitlegde. Een teken dat ik er kennelijk zelf weinig vertrouwen in had en bang was voor afwijzing. Ik speelde direct open kaart en deelde dit inzicht met mijn deelnemers. Het is precies dit soort kwetsbare openheid die het vertrouwen in elkaar versterkt en bijdraagt aan een veilige sfeer. Wees gewoon jezelf, dan ben je vanzelf bijzonder.

Naast gegiechel zijn er meer kalmeringssignalen, waarmee we ons publiek te vriend willen houden. Het ontwijken van oogcontact, heen en weer wiebelen, gebruik van stopwoordjes…  Meestal onbewust en soms heel subtiel. Het getuigt van gebrekkig, persoonlijk leiderschap, waardoor het publiek aan jou en dus je boodschap voorbijgaat.
Ik zie het vaak bij honden, die met weggedraaide kop elkaar voorzichtig benaderen met de boodschap: ‘Van mij heb je niets te vrezen, neem me alsjeblieft niets kwalijk en vreet me vooral niet op’. Het is het preventief verzachten van een serieus bedoelde boodschap.

Werk niet aan jezelf; ontspan in wie je al bent

Terug naar Erik. Zijn eerdere optredens in DWDD waren opvallend anders: staand op de presentatietafel riep hij opgewonden: ‘Bent u er klaar voor dames en heren, hebt u er zin in?’ TV-recensent Hans Berenkamp noemde dit in de krant het gedrag van een derderangs conferencier. De recensie was voor Erik een enorme emotionele dreun die hij nog niet te boven is. Het hielp hem overigens wel om minder over de top te presenteren. En hij is, denk ik, zonder deze versluierende opsmuk, meer zichzelf geworden.

Er gebeurt in dit gesprek nog iets moois: Eriks pure openbaring inspireert Matthijs, die op zijn beurt ook zijn angsten met het Nederlandse volk deelt. Geheel vanzelfsprekend. In de verbinding tussen Eric en Matthijs ontkiemen de ingrediënten vertrouwen, sympathie en liefde. Erik ontmoet in Matthijs de mate van openheid die hij zelf durft te tonen.

Een abstracte presentatie is als een doolhof zonder doel

Een cadeautje heeft alleen waarde als het iets voorstelt. Soms is het na het verwijderen van de verpakking direct duidelijk. Soms pas na de nodige verduidelijking door de gever. Weten wat je eraan hebt en wat je ermee kan is een belangrijke voorwaarde voor inspiratie.

Ik vind het verbijsterend, als mensen iets presenteren wat ingepakt blijft en daardoor niets voorstelt. De gever suggereert iets moois, dat blijft hangen in bedrieglijke schijn. Hoe teleurstellend. Het is de angst voor afwijzing, waarom veel mensen hun presentatie algemeen en abstract houden. Waar ze naartoe willen en welk punt ze willen maken, blijft onduidelijk. Het blijkt een cadeau zonder inhoud.

Vorm voor aanvang een helder beeld van wat je over wilt brengen. Alleen dan weet je of jouw presentatie echt iets voorstelt.